De eerste indruk: een boek dat goed in de hand ligt, voorzien is van een mooie cover en een achterflap die er niet om liegt en uitnodigt om niet te talmen. Dat wordt meteen beloond met de juiste toon, die zal volgehouden worden tot het einde. De lezer wordt teruggeslingerd naar een chrysantenkwekerij enkele weken voor Allerheiligen omstreeks 1929. Dat merkt hij aan de taal, een verzameling van volkse uitspraken en gezegden, soms een verwijzing naar een liedje of een gedicht. Vlotte actie. Een boek om meteen te herlezen. En dat heb ik dan ook gedaan. Het sprak mij aan. Ik ben “preus” dat ik een provinciegenoot ben van de schrijfster.
Centraal in het verhaal staat Arabella, de vijftienjarige dochter van de eigenaar van de kwekerij, die op een dag besluit om de laatste weken van de campagne mee te gaan werken op het veld, tussen de kweeksters. Daar hoopt ze te vinden wat haar kille moeder haar nooit gegeven heeft: een beetje genegenheid. Het valt allemaal nogal tegen. Ze wordt er niet met open armen onthaald en moet zelfs uitgesproken vijandigheid verdragen. Het zijn vrouwen die meestal vastzitten in ellende en dromen van een beter leven. Voor iedere kwaal hebben ze een remedie klaar. Met haar onverdroten werkijver hoopt Arabella de vrouwen te overtuigen, maar zij houden haar erbuiten. Ieder van hen heeft zo zijn reden om haar niet te benaderen met openheid. Ze zijn ongeschoold. Van schrijven doen hun vingers pijn.
Slechts heel langzaam krijgt Arabella flarden van verhalen te horen. Het blijkt dat het werk niet de enige band is die de kweeksters verbindt. Intriges duiken op en worden soms uitgevochten op het scherp van de snee. Als vanzelfsprekend komt de drang naar mannelijk gezelschap naar boven. En omgekeerd, mannen die niet vies zijn van een zijsprongetje en zelfs argeloze meisjes intimideren. Arabella krijgt contact met de jongste meid, die naar het einde toe - niet daarvan bewust - blijkt te beschikken over de toegangssleutel tot veel mysteries.
De primitieve beleving van liefde, seks, overspel, jaloezie, het zit er allemaal in, ook de ontgoochelingen en de onvervulde wensen. Van de dood zijn ze niet bang, dood is dood. Van het aanpalende kerkhof is nog nooit iemand opgestaan.
Even ter verduidelijking: Een “neusdoek” is geen zakdoek, maar een (gebreide) sjaal, een halsdoek die ook de neus of het hoofd beschermt tegen de koude. In mijn streek werd die een “sneu(t)doek”, een snuitdoek, genoemd.
En ook nog; “de sjaal van Maria” heet in het boek “Maria haar sjaal”. Begin maar om daaraan te wennen.
Het boek staat vol met opmerkelijke beschrijvingen van levensechte mensen en omstandigheden. Het kille weer van de herfst dringt door tot de kleinste vezel. “Het scheelt een vest met gisteren.” Bijzonder ontroerend is de portrettering van Johanna, maar niet van haar alleen. Allemaal komen ze aan bod in heftige conversaties of pijnlijke situaties.
Tussendoor komt de reden van de stugheid van Arabella’s moeder aan het licht.
En op Allerheiligen, de opluchting, de apotheose: de bloemenmarkt. Arabella, aan de campagne begonnen als bakvis, is rijper geworden en volgt haar eigen droom.
Boekbespreking - Kerkhofblommenstraat - Lara Taveirne - 2018 Prometheus - www.facebook.com/plezierschrijver - 29 januari 2019
